زبان بدن و استفاده از اندام های مختلف بدن به منظور گفت و گو، مختص انسان ها نبوده و حتی حیوانات نیز، با همین روش با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. جالب تر اینجا است که حیوانات در مقابل ما انسان ها نیز، با سیگنال هایی که توسط مجموعه ای از رفتارهای مشخص، می‌فرستند؛ می‌خواهند یک پیام واضح را به هر کدام از ما اننتقال دهند. به عنوان مثال، گربه ها حس اعتمادشان را با چشم های بسته یا نیمه بسته به انسان ها منتقل می‌کنند.
پلاک یک؛ دانستن همین نکته کوچک، تا چه اندازه باعث می‌شود گربه ها را موجوداتی دوست داشتنی و بی آزار بدانید و دست از جیغ کشیدن هنگام دیدن ناگهانی این حیوان بردارید؟ حالا تصور کنید که شناخت و درک رفتارهای ناآشنای اطرافیان، همسر، همکار و مدیرتان تا چه میزان میتواند باعث بهبود روابط میان فردی و ایجاد حس خرسندی درونی تان شود!
Body Language یا زبان بدن چیست؟
تن گفتار نام دیگری است که به جای اصطلاح زبان بدن استفاده می‌شود و به طور کلی توسط بخش ناخودآگاه ذهن انسان کنترل و اعمال می‌شود. زبان بدن یا Body Language به مجموعه ای از رفتارها، حالات و نشانه هایی گفته می‌شود که شما توسط بدن تان آن ها را ایجاد می‌کنید و با استفاده از آن ها، در تلاش برای رساندن یک پیام پنهان به طرف مقابل تان هستید. یا به عبارت دیگر نوعی ارتباط غیرکلامی که در آن از رفتار فیزیکی برای بیان یا انتقال پیام استفاده می شود.
در تن گفتار یا زبان بدن، هیچ پیامی با نوشته ها و زبان ارسال نمی‌شود، بلکه شما با یادگیری این مهارت نرم و هوشمندی خود، قادر هستید به درون افراد راه پیدا کنید و آگاهانه با نیات، احساسات و اهداف واقعی افراد مواجه شوید.
ضرورت آشنایی با روانشناسی زبان بدن
بهتر است بدانید، در طول روز و طی ارتباط با سایرین، حدود ۵۵ درصد از پیام های خود را به صورت غیرکلامی (non verbal communication) و با استفاده از حالات بدن تان، منتقل می‌کنید. بنابراین، Body Language باعث می‌شود بهتر از قبل احساسات و هیجانات دیگران را بشناسید و همین طور، به راحتی بتوانید احساسات سایرین را درک کنید.
از سوی دیگر، این زبان وابسته به فرهنگ‌ها است و با دانستن علائم رفتاری جوامع مختلف، ارتباطات قوی تری با آن ها برقرار می‌کنید. همچنین تن گفتار در مردان و زنان یکسان نبوده و جنسیت یکی از مواردی است که برای شناخت احساسات و مقاصد طرف مقابل تان باید به آن توجه کنید، به ویژه در جلسات مذاکره و هنگام انعقاد قرارداد های مهم زندگی مانند قراردادهای کاری، ازدواج، انواع معاملات و….
تفسیر حرکات جسمی در body language
برای درک بهتر زبان بدن باید به مجموعه حرکات و رفتارهای یک فرد توجه کنید، البته مکانی که در آن حضور دارید نیز، دارای اهمیت است. بنابراین، باید طبق آن چه در پاراگراف قبلی اشاره کردیم، به فرهنگ و جنسیت افراد نیز توجه ویژه ای داشته باشید.
این نکته بسیار مهم را از یاد نبرید که حالات و علائم غیرکلامی مختلف را به صورت جداگانه مورد ارزیابی قرار دهید و در انتها، نتیجه گیری را از مجموع رفتارهای در کنارهم و با یک دید کل نگر به دست آورید. در ادامه مقاله درباره شناخت پیام های پنهان اندام های بدن، بیشتر صحبت می کنیم.
تن صدا و تنفس
نحوه تنفس حاوی پیام های مختلفی است که به شما نشان می‌دهد در حال تجربه چه نوع احساساتی هستید و یا فرد مقابل، چه حسی دارد. ناراحتی، تشویش خاطر و استرس را در تنفس های کوتاه و سریع و لرزش در صدا به راحتی می‌توان درک کرد.
حالت چهره
داروین اولین کسی بود که بر روی حالات چهره انسان ها، مطالعه کرد و معتقد بود حالات چهره انسان ها و حیوانات در موقعیت های مختلف یکسان است. بعدها پژوهشگران به دنبال تکمیل نظریه او به این موارد اشاره کردند:
هنگام ترسیدن، ابروها به سمت هم جمع می‌شوند، لب ها به سمت عقب میروند و ما فردی با دهان باز را در مقابل مان می‌بینیم. و یا در تنفر، روی بینی ها چروک می‌افتد، گوشه لب ها به سمت پایین و چشم ها کشیده شده یا نیمه باز می‌شوند.
دست ها
- قرار دادن دست ها در جیب نشان از عدم اعتماد و تمایل دارند.
- قرار دادن نوک انگشتان دو دست روی یکدیگر به شکل مناره، نشان دهنده اعتماد به نفس فرد است.
- نحوه لمس کردن دست افراد، بیان کننده احساس آن ها است. به این شکل که اگر فردی با تمام کف دستش شما را لمس کرد، نشان از علاقه و محبت او است. لمس کردن با نوک انگشتان پیامی حاوی رنجش یا علاقه کم را منتقل می‌کند.
لب ها و دهان
تا به حال به این موضوع فکر کرده بودید که درست زمان تجربه احساساتی مانند شرم یا شک و تردید، به سرعت دهان تان را با دست های تان می‌پوشانید؟ لب هایی که به سمت پایین کشیده شده اند، به طور غیر مستقیم میگویند فرد در حال رویارویی با احساس ناراحتی، غم، افسردگی و امثال آن است. همچنین هنگامی که میخواهید بدانید فرد مقابل تان به صحبت های شما فکر می‌کند یا نه، ببینید چیزی مانند خودکار و نوک انگشت را به دهان گرفته یا خیر؟
حرکات چشمی
- نگاه رو به بالا نشان از فکر کردن و اندیشیدن است.
- خیره شدن به چشم های فرد مقابل بدون تغییر نگاه، حاکی از ناتوانی دریافت پیام فرد است.
- نگاه بالا به سمت چپ نیز خبر از، در فکر فرورفتن فرد دارد.
- نگاه رو به پایین نشان دهنده اطاعت کردن و یا احساس عدم راحتی است.
- افراد برای رساندن پیام بی علاقه بودن به یکدیگر و ترک سریع محیط، تماس چشمی برقرار نمی‌کنند.
تفاوت زبان بدن زنان و مردان
از دیگر مباحث جنجالی و بحث برانگیز مذاکرات، موضوع زبان بدن مردان و زنان است که در مورد آن آراء و نظرات کاملا متفاوتی وجود دارد. هر چند این موضوع بیشتر از آنکه مطابق مطالعات علمی باشد، مبتنی بر تجربیات و نظرات فردی مذاکره کنندگان است.
از این رو، برخی از صاحبنظران موضوع تفاوت زبان بدن در مردان و زنان را کاملا غیر علمی و نامعتبر می‌دانند و برخی دیگر، بر این باورند که در واقعیت چنین موضوعی وجود دارد و می‌توان شاهد تفاوت های متعددی در تن گفتار مردان و زنان هنگام مذاکرات و حتی گفتگوهای معمولی، بود. برهمین اساس در ادامه این مطلب به توضیح و معرفی برخی از این تفاوت ها خواهیم پرداخت.
کلیات زبان بدن مردان در مذاکرات
مسأله مهم در شناخت و فهم زبان بدن این است که اگر درک درستی از زبان بدن طرف مقابل و حتی خودمان نداشته باشیم؛ درگیر قضاوت های نادرست خواهیم شد. در حالیکه چنین قضاوت هایی بر روابط طرفین و فرایند مذاکرات تأثیرات منفی بسیاری برجای خواهد گذاشت.
به عنوان مثال، برخی از افراد در اغلب اوقات زبان بدن مردان را حاوی خشم می‌دانند و برای زنان چنین چیزی را قائل نیستند. این یک مثال واضح از برداشت اشتباه راجع به تن گفتار زنان و مردان است که عامل ایجاد شکست در مذاکرات خواهد بود.
به طور کلی راجع به تن گفتار مردان می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- آنچه طبق بررسی‌ها و تجربیات در زمینه بروز احساسات مردان در میان جمع‌های چندین نفره وجود دارد حاکی از این است که آن‌ها، به طور معمول، نسبت به زنان تمایل کمتری برای لبخند زدن دارند و سعی می‌کنند حالتی رسمی و دور از صمیمت داشته باشند.
هرچند این مورد کاملا نسبی است و هنگامی که آقایان در جمع دوستان، خانواده و سایر گروه هایی که با آن ها احساس راحتی بیشتری دارند، احساسات خود را کمتر کنترل کرده و در واقع لبخند، همدلی و صمیمیت بیشتری از خود بروز می‌دهند.
- کشیدن پاها در مردان یکی از نشانه های القاء اعتماد به نفس است و می‌توان گفت که آقایان برخلاف بانوان کمتر از زبان بدن بسته استفاده می‌کنند.
{بهتر است بدانید که زبان بدن باز به طور معمول بیشتر در منزل استفاده می‌شود و مربوط به باز بودن ذهن است طوری که فرد پذیرش بیشتری نسبت به افراد و دیدگاه‌های آنان دارد. در مقابل زبان بدن بسته، حاکی از یک ذهن بسته است که پذیرش دیگران و ایده های آن ها را برای فرد دشوار می‌سازد. مثال زبان بدن بسته: قرار دادن شئ در مقابل قفسه سینه به عنوان یک محافظ و یا بازی با دکمه های لباس}
- مردان به طور معمول فاصله فیزیکی خود را با سایرین حفظ می‌کنند و بارها مشاهده شده که آن‌ها فنجان، کت، کیف و سایر وسایل شان را به عنوان یک سپر جهت حفظ فاصله یا حائل بکار می‌برند.
- ضربه زدن دست ها در مردان برخلاف زنان، راهی برای تخلیه انرژی است. این در حالی است که زنان هنگام کلافگی و بی‌قراری از ضربه زدن توسط دست‌ها، استفاده می‌کنند.
- تماس چشمی (Eye Contact) هم در زنان و هم در مردان یکی از مهم ترین ابزارهای تن گفتار محسوب می‌شود. اما گاهی اوقات به عنوان مثال تماس چشمی طولانی مدت در مردان معنای علاقه به فرد مقابل را نداشته و ممکن است پیام این ارتباط چشمی طولانی، دشمنی و عداوت باشد. در حالی که زنان برای ابراز علاقه ، تماس های چشمی طولانی برقرار می‌کنند.
کلیات زبان بدن زنان در مذاکرات
- خانم ها نسبت به آقایان، زبان بدن را بهتر می‌فهمند و در این امر توانایی بالاتری دارند، بنابراین نسبت به مردان در تنظیم نحوه رفتار با فرد مقابل، بهتر عمل می‌کنند.
- زنان در ابراز هیجانات، احساسات و عواطف شان نیز بهتر از مردان هستند و به عنوان مثال لبخند زدن در گروه ها و جمع های رسمی را نشانه ادب می‌دانند.
- معمولا بانوان در مکالمات رو در رو و مذاکرات، فاصله فیزیکی کمتری با افراد دارند بویژه اگر بتوانند با فرد یا افراد مقابل احساس نزدیکی خوبی برقرار کنند. در مواقعی که مردان غریبه در جمع وجود داشته باشند مشاهده شده که خانم ها نیز همانند مردان از کیف یا سایر وسایل خود برای ایجاد حائل استفاده می‌کنند.
- اغلب بانوان از زبان بدن بسته بیشتر استفاده می‌کنند و جهت نشان دادن جذابیت های خود، نوعی وضعیت کشیده به بدن شان می‌هند.
- خم شدن رو به جلو در زنان نشان دهنده علاقه آنان به مخاطب شان است در حالیکه تکیه دادن به سمت عقب، نشان دهنده نارضایتی و یا ناراحتی خانم ها از مخاطب شان می‌باشد.
- ضربه زدن با دست ها یا پاها، حاکی از این است که خانم ها در موقعیتی دشوار و غیر قابل تحمل قرار گرفته اند، هرچند ضربه ها آرام باشند.
رایج ترین اشتباهات زبان بدن در زمان گفتگو و یا مذاکره
همانطور که پیش از این نیز بیان کردیم، شناخت ظرافت‌های زبان بدن بسیار مهم است تا جایی که اگر در روابط و مذاکرات‌تان، نتوانید تن گفتار سایرین را به درستی تشخیص دهید و اصطلاحا زبان بدن دیگران را غلط بخوانید، نتایج ناخوشایندی در انتظار شما خواهد بود.
از دست دادن یک موقعیت ارتباطی خوب یا مذاکره ای که ماه ها برای انجامش تلاش کرده اید؛ فقط به این دلیل که تفسیر نادرستی از زبان بدن مخاطب داشته اید، هولناک است. بنابراین، همزمان با شناخت بیشتر جزئیات زبان بدن، نیازمند یادگیری اشتباهات زبان بدن نیز هستید. در ادامه به چند نمونه از اشتباهات رایج تن گفتار اشاره می‌کنیم. امیدواریم با دانستن این نکات روابط و همینطور مذاکرات بهتری را تجربه کنید.
دست به کمر بودن
هیچ‌گاه تصور نکنید که اگر دست به کمر بایستید، در دید دیگران فردی با اعتماد نفس خواهید بود. دست به کمر زدن، در نگاه اغلب افراد حالتی است که نشان از برتری جویی دارد. زیرا در این حالت، آرنج‌ها شکلی تهدیدآمیز پیدا می‌کنند و نتیجه چیزی جز عدم همراهی مخاطب با شما نیست.
دست به سینه بودن
اگر دست به سینه بودن را حتی برای چند ثانیه در مذاکرات انتخاب کنید، فرد مقابل ممکن است شما را شخصی لجباز، سرد و حتی بدون اعتماد به نفس در نظر بگیرد.
انداختن پاها روی هم
هنگامی که مچ یک پا را بر روی زانوی پای دیگرتان قرار می‌دهید، به فرد مقابل اعتماد به نفس و تسلط بر شرایط را القاء می‌کنید اما زمانی که پاهای خود را در قسمت مچ، بر روی هم قفل می‌کنید، به مخاطب خود نشان می‌دهید که مضطرب و مردد هستید. (بسیار مراقب این شکل از زبان بدن خود در مصاحبه‌های کاری و استخدامی باشید)
آنچه در این مقاله آموختیم
پژوهشگران حوزه های مختلف مانند روانشناسی با بررسی علائم رفتار غیر کلامی افراد دریافتند که کلام ۷ درصد، لحن صدا ۳۸ درصد و زبان بدن ۵۵ درصد از میزان اثرگذاری ارتباطات میان فردی و گروهی افراد را بر عهده دارند.
بنابراین، در این مقاله تلاش کردیم ضمن بیان ضرورت یادگیری وآشنایی با تن گفتار یا زبان بدن، انواع مختلف حالات جسمانی را بیان کنیم تا با استفاده از آن ها بتوانیم بر روی پیام هایی که به سایرین منتقل می‌کنیم و یا پیام های ارسالی از دیگران، کنترلی آگاهانه داشته باشیم و در بخش های مختلف زندگی خود موفق تر عمل نماییم.
